Mamay
Mamá
Juan Wallparrimachi
Traducción del quechua al español: Adolfo Cáceres Romero
Tomado de “La Iguana”
¿Ima phuyu jaqay phuyu
yanayasqajj wasaykamun?
Mamaypajj waqayninchari
paraman tukuspa jamun.
Tukuytapis inti k’anchan,
ñuqayllatas manapuni.
Tukuypajpis kusi kawsan,
ñuqay waqaspallapuni.
Pujyumanta aswan askhata
ma rejsispa waqarqani,
mana pipas pichajj kajtin
ñuqallatajj millp’urqani.
Yakumanpis urmaykuni,
yaku, apallawayña nispa.
Yakupis aquykamuwan,
riyrajj, mask’amuyrajj nispa.
Paychus sunquyta rikunman,
yawar qhuchapi wayt’asqan,
khiskamanta jarap’asqa
pay jinallatajj waqasqan.
****
¿Qué nube será aquella nube
que oscurecida se aproxima?
Será el llanto de mi madre
que llega convertida en nube.
A todos ilumina el sol,
menos a mí.
A todos les llega la felicidad,
en cambio para mí sólo hay dolor.
Más que un manantial
al no conocerla me puse a llorar
y no habiendo quien me socorriera
mis propias lágrimas bebí.
También a las aguas me arrojé,
diciéndoles: –“Aguas, llévenme”
Pero las aguas me arrojaron a la orilla,
diciéndome: – Anda a buscarla”.
Si ella pudiera ver en mi corazón,
cómo está en un charco de sangre,
enredado entre espinas,
llorando al igual que ella.